Adieu Finland

Hallo lieve mensen,

Augustus, en ook mijn tijd in Finland loopt ten einde… Ik heb nog kleine vier weken de tijd (waarbij ik de tijd voor der reis naar huis niet mag onderschatten), daar zou ik graag nog langs de Oostzeekust in Estland willen fietsen. Als het weer ook mee wil doen tenminste. Vandaag was het nog heel mooi, morgen zou het gaan regenen. Ondanks het mooie weer heb ik gisteren weinig en vandaag helemaal niet gefietst. Ik ben best moe, en ik geniet er ook van, een dag niet naar een slaapplek te hoeven zoeken, mijn spullen en mezelf een beetje uit te breiden, een wasje te doen, dagboek of reisbericht te schrijven, aan jullie te denken… dit soort leuke dingen.

Mijn lijf doet het trouwens fantastisch. Ik vraag natuurlijk ook geen topprestaties van hem, maar toch. Behalve dat ik soms moe ben, en mijn knie een dag pijn deed, werkt eigenlijk alles prima. Het viel me wel op, dat ik al een paar keer gevraagd werd: mag ik vragen hoe oud u bent? Met een iets bewonderende blik… Even voel ik de neiging om nog 10 jaar erbij te tellen, om de bewondering in hun ogen te zien groeien, maar ik zet mijn ego toch maar weer op zijn plaats en geef eerlijk antwoord… :-) Ik vind zelf ook dat ik ouder eruit zie, in ieder geval zie ik veel rimpels in mijn gezicht, waarin ook het weer een paar sporen heeft achtergelaten, en dat denk ik ook wat smaller geworden is. Allemaal niet bevorderlijk voor een jeugdig uiterlijk… Dan weten jullie dat alvast … hahaha…

Ik denk trouwens vaker aan jullie, en het doet me goed, jullie welwillendheid en belangstelling te voelen. Ik reis nu wel alleen rond, maar ik weet, over een paar weken ben ik weer in mijn vertrouwde omgeving, in mijn thuis, en bij dierbare mensen. Alleen daarom kan ik namelijk nu ten volle genieten van de vrijheid! (Bij sommigen zal het langer duren dan een paar weken voordat we elkaar zien … maar ik verheug me werkelijk op een weerzien met ieder van jullie.) Heel veel dank jullie allen hiervoor! Ook voor je reacties op mijn reisberichten. Neem me niet kwalijk dat ik niet op allemaal reageer.

Het is nu dinsdag 29 augustus. Ik ben ondertussen weer vrij ver in het zuiden van Finland, in Simpele precies gezegd, in een als guesthouse gebruikt groot woonhuis. Ik ben de enige gast. De eigenaren wonen zelf niet hier maar ik heb de vrouw vandaag gezien. Ze bood me het huis aan te koop, voor € 89 000 kan ik het hebben… Iemand belangstelling? Alleen of als gemeenschappelijk project? Een groot huis met een grote tuin. Ik bemiddel graag :-)

Hier in het zuiden is het drukker op de grote wegen (logisch natuurlijk, hier wonen ook meer mensen), de bomen zijn niet meer zo hoog, en de bossen onthullen meer vergezichten. Wilde in het noorden een maand geleden het daglicht nog de hele nacht niet gaan slapen, nu wordt het zo tegen half 9/9 uur (bij jullie half 8/8 uur) langzaam donker, en ’s avonds wordt het fris en vochtig. De herfst lijkt er aan te komen…

Ja, en vandaag is het al zondag 3 september. Gisteren heb ik Finland achter me gelaten en ben met de boot weer terug naar Tallinn, ik logeer in hetzelfde hostel als 6½ weken geleden. Nu zit ik hier in de gemeenschappelijke ruimte aan mijn laptop … Het ‘hoofdstuk Finland’ heeft toch wel veel indruk gemaakt, ik heb nog een dag extra nodig om het allemaal (schrijvend) een beetje af te ronden en te verwerken. Bij de boot ben ik een jonge Nederlander tegengekomen, beetje dezelfde bepakking als ik. Hij reist op een andere manier dan ik, het fietsen is voor hem de hoofdzaak. Hij is veel langer en sportiever onderweg dan ik, en ook echt spartaans. We hebben de overtocht samen doorgebracht – daar vaart iedereen in hetzelfde tempo… - was gezellig. Hij is nu ook een dag in Tallinn, in een ander hostel. Veel plezier en een goede reis verder Jarmo!

Een paar dagen geleden had ik het een beetje moeilijk, ik wist het even allemaal niet meer. Het voelde als een plotselinge, onaangename landing na een lange ‘Höhenflug’. Maar zoiets is bijna onvermijdelijk, als je zo lang onderweg bent. Hoewel het me een beetje overviel, was ik niet echt verrast of ontmoedigd. Dan kun je het beste proberen het te accepteren. Ik had in Imatra een Bed and Breakfast, beter gezegd een Bed without Breakfast (en ook without een ziel, ik kwam met een code binnen). Daar voelde ik me niet zo fijn, ik heb dus een ander onderkomen gezocht in de buurt, met meer leven en meer bewegingsvrijheid. Was een goed idee, want ’s avonds kwam ik toevallig langs een indrukwekkend spektakel, waar ik helemaal van opknapte. Midden in de stad is er een stuw, en in de zomer worden regelmatig de sluizen geopend voor de toeschouwers. Dan storten de watervallen Imatran koski met luid gebrul naar beneden, en wordt de rivierbedding gevuld, die in de namiddag er nog droog lag, toen ik langskwam. Het geheel onder begeleiding van bombastische muziek van Jean Sibelius, dé Finse componist. Aan beide kanten van de brug wordt er een lijnbus dwars gezet zodat er geen auto’s op kunnen. En na 20 minuten is het voorbij. Het was de laatste dag in dit jaar dat het plaatsvond, extra veel geluk dus…

Imatra ligt in het oudste natuurgebied van Finland, het Kruunupuisto park, aangelegd in opdracht van tsaar Nicolaas I. van Rusland. De watervallen en het park zijn een levendige herinnering aan het Russische tsarenrijk, waar Finland toe behoorde van 1809 tot 1917.

Tja, met het reisbericht over Finland afmaken is het afgelopen zondag in Tallinn niets geworden, er kwamen weer een paar interessante gesprekken tussen in het hostel... B.v. met een ongeveer 40-jarige vrouw uit Duitsland, ze heeft een Finse moeder. Ze vertelde dat haar moeder helemaal niet van Finland houdt, en zij (de dochter) kan nauwelijks Fins, omdat haar moeder alleen Duits met haar praatte. Alsof ik aan het eind nog een keer herinnerd moet worden aan de relativiteit van alles, waar ik het vaker (hopelijk niet tot vervelens toe) over heb. Dat al het positieve, dat ik mee mocht maken in dat land, ook maar een kant is van de medaille, afhankelijk van het perspectief. (Open deur, ik weet het.) De Oostzee heet in het Ests trouwens Läänemeri, de Westzee. Vanuit hun perspectief volledig begrijpelijk…

Ik ben nu al bijna een week in Estland. Waren in Finland vooral de bossen en de meren mijn begeleiders, in Estland zullen het waarschijnlijk de wind en de zee zijn. Ik fiets hier ook wel door bossen en over lange rechte wegen maar ze zijn niet zo eindeloos als met name in Lapland. Met de wind valt het wel mee tot nu toe, alleen op de eerste of tweede dag waaide het zo hard dat ik bijna van mijn fiets getrokken werd, zodat ik vrijwillig een stuk ging lopen. Ik moet er wel bij zeggen, dat ik naar het punt van een schiereiland ‘moest’, omdat ik zo nodig de hoogste vuurtoren van Estland (54 m) uit 1889 wilde zien, die overigens nog steeds in werking is. Op dat punt dus…

Het zijn er heel verschillende plaatsen, waar ik kom in Estland. Paldiski is een plaats die van 1939 tot 1994 verboden zone was omdat daar de Sovjet zeemacht gestationeerd was. Er was hier o.a. een educatief centrum voor de nucleaire onderzeebootvloot en een kernreactor voor trainingsdoeleinden. Nu is of komt er een soort techno park maar alles straalt nog een beetje een ‘sovjetsfeer’ uit, en ziet er behoorlijk ontoegankelijk uit. Ik hoor ook veel Russisch praten, en dat klopt zoals ik achteraf lees. Voor 1990 woonden er rond 16 000 leden van het Sovjetleger. Daarna daalde het aantal inwoners tot nu rond 4000, en de meeste van hen zijn Russen. -- En nu ben ik al een hele dag in Haapsalu, een gemoedelijke kuuroord met ongeveer 10 000 inwoners. Hij diende al in de 19de eeuw als vakantieoord voor de Russische tsaren en aristocraten. Ook Tsjaikovski had hier een zomerhuis. In het oude centrum vind je een grote middeleeuwse kasteelruïne en domkerk, met een park en een muur van 800 m eromheen. En natuurlijk mag er een Kurhaus en de bijhorende promenade langs het water niet ontbreken. Nog een leukigheid: het station uit 1906, dat nu spoorwegmuseum is, heeft een overdekt perron van 216 m lang (het langste in Europa), speciaal gebouwd voor de tsarenfamilie, want zo lang was hun trein... Het is heerlijk om hier rond te slenteren, temeer omdat er dit weekend een vintage festival plaatsvindt. Een totaal andere sfeer dan in Paldiski. Ik zie trouwens dat ik geen foto gemaakt heb van Paldiski, wel een heleboel van Haapsalu… erg selectief dus, alleen maar leuke plaatjes…

Vanaf hier in de buurt vertrekt de boot naar het eiland Hiiumaa, wat ik morgen van plan ben. Ondertussen is het weer ver over bedtijd, ik duik er maar in.

Voordat ik nog meer vertel over Estland – het gaat maar door met moois en goeds – wil ik jullie mee terugnemen naar mijn laatste anderhalf weken in Finnland? Gaan jullie mee?

Terug naar Ilomantsi, het stadje met de velen houten beren, en het museumdorp Parppeinvaara over de Karelische cultuur. De foto’s en een video met Katja de kantelespeelster hebben jullie al kunnen zien. Ook daar had ik weer een mooi onderkomen, op een boerderij. Ze hebben de voormalige graanschuur verbouwd tot een liefdevol gemaakte vakantiewoning, waar je met meer dan 10 mensen kunt slapen. In mijn fantasie en in mijn notitieboek heb ik voor de volgende keer al een heel programma (met de dit jaar gemiste evenementen) samengesteld, met de bijbehorende overnachtingen voor meerdere personen… haha… Erg interessant overigens, het museumdorp. Het was vrij rustig daar, zodat ik Nina van de informatie en Katja, die alleen voor mij haar kantele bespeelde, het hemd van het lijf kon vragen. Ze gingen heel vriendelijk en geduldig op al mijn vragen in, hopelijk niet alleen uit beleefdheid.

Soms vroeg ik aan mensen, of mijn indruk klopte, dat de Finnen zo vriendelijk, wat terughoudend en ook bescheiden waren. En iedereen bevestigde het eigenlijk. In Lapland zei iemand: we zijn hier met zo weinig mensen, dan kun je maar beter vriendelijk zijn tegen de ander. Inderdaad, ook een reden. Als je in een vreemd land komt, zijn de eerste woorden die je leert meestal ‘Dank je wel, Goedendag, Tot ziens’. Voor bierliefhebbers is ‘Bier’ natuurlijk ook nog belangrijk. Iemand zei, de eerste drie woorden, die hij altijd leert, zijn ‘Dank je wel, Sorry, Bier’. Ik weet nog steeds niet, wat ‘sorry’ is in het Fins… Mijn indruk van de Finnen als een heel aangenaam volk is hetzelfde gebleven tot het eind.

Zoals jullie weten fietste ik relatief dicht langs de Russische grens, en ben ik in veel accommodaties geweest. Velen hebben er wel last van volgens mij, dat de grenzen dicht zijn, want er kwamen ook veel gasten uit Rusland. In Värtsilä, nog geen kilometer van de grens, vond ik het bijzonder troosteloos, er heerste ook nog het bijbehorende weer.. Het was een soort vakantieressort, totaal uitgestorven. Hoewel het best duur was (wel mét ontbijt), heb ik het genomen. Er was werkelijk ook niets verder, en in regenkamperen had ik geen zin. De eigenaren, een Fins-Belarussisch stel, leefden zich helemaal uit in hun gastvrijheid. Ik kreeg de volgende ochtend in een reusachtige ruimte een ontbijt geserveerd, als kwamen er nog 10 gasten. Zij zien de Russisch-Oekraïense oorlog heel anders, vooral Elena de Belarussische maakte zich helemaal boos. Ze sprak zo veel tegelijkertijd op Google Translate, dat de arme kerel hopeloos overvraagd was. En toen haar man een poging deed om tegen haar te zeggen dat ze kortere zinnen moest maken, reageerde ze uiterst geïrriteerd. Als Google haar goed heeft begrepen, zei ze dat Europa Rusland aangevallen heeft omdat het hun ressources wilde. Ik heb afgezien van discussies of verdere vragen, misverstanden zouden onvermijdelijk geweest zijn, gezien de zo sterk beperkte communicatie. In plaats daarvan hield ik het bij algemene en toch zo ware uitspraken, zoals dat het ongelooflijk moeilijk is om objectieve informatie te verkrijgen, vooral in tijden van oorlog, en dat iedereen toch eigenlijk in vrede met zijn buren wil leven. Waar beiden het volmondig mee eens waren. Ik hoop echt voor de mensen aan beide kanten van de grens dat ze hun buren als buren kunnen blijven zien en dat hun verbindingen (vriendschap, familie, zaken, toerisme) niet verloren gaan!

Ik wil jullie nog twee dingen vertellen, daarna stuur ik het bericht op reis.

Wel eens iets gehoord van Veijo Rönkkönen (1944-2010) en zijn sculpturenpark in Parikkala? Fascinerend, waanzinnig! Het park – eigenlijk meer een tuin – hoort bij zijn voormalige woonhuis, waar hij ook opgegroeide, als ik het goed begrepen heb. Hij woonde er zijn hele leven, werkte in de kartonfabriek en maakte vijftig jaar lang sculpturen. Op de foto's en video’s krijgen jullie een indruk van het geheel. Meer dan 500 werken zijn te bewonderen, waarvan bijna de helft figuren in yogahoudingen zijn die hij ook zelf beoefende. Door de jaren heen hebben mos en korstmos de sculpturen bedekt, en de liggende figuren zijn nauwelijks meer herkenbaar. Het yogapark zal langzaam in de eeuwige slaap overgaan, zo de wens van de kunstenaar. Hij was waarschijnlijk nogal mensenschuw. De prijs, die hij gekregen had, nam zijn broer als vertegenwoordiger in ontvangst, en op alle aanvragen, om de beelden te lenen voor tentoonstellingen elders, antwoordde hij blijkbaar dat hij het eerst aan de beelden moest vragen, en telkens zeiden ze ‘nee’. Nadat zijn moeder in 1996 overleed, maakte hij alleen nog sculpturen van kinderen. Volgens een vriend maakte hij zich daardoor los van zijn donkere jeugdherinneringen.

Nog een mooie belevenis, die passender niet kan zijn aan het eind van mijn Finse avontuur. Het laatste stuk terug naar Helsinki nam ik de trein. De ticketautomaat werkte niet, en de loketten werden waarschijnlijk ook in Finland wegbezuinigd. Bij het instappen zei ik tegen de conducteur dat ik nog een kaartje nodig had. Hij wees me de plek voor mijn fiets, vroeg eerst nog, waar ik vandaan kom, hoe lang ik waar onderweg was, hoe ik Finland vond enz. Toen zei hij dat als ik weer eens terug ging komen, hij mijn kaartje zou betalen! Ik moet hem niet erg intelligent hebben aangekeken, want hij barstte in lachen uit en gaf me een knuffel. Later stopte hij me nog ‘stiekem’ een flesje water toe. Nou, dan kan de dag toch niet meer stuk... En nu ‘moet’ ik wel weer een keer naar Finland, ik heb het beloofd aan de conducteur!

Ik ben van plan, jullie de komende tijd een beetje op de hoogte te houden met foto’s uit Estland. Ondertussen heb ik zelfs de foto’s en een paar filmpjes van Lapland op de site gezet, misschien hebben jullie het al gezien. En: ik ben nu op het volgende eiland, Saaremaa.

Hartelijke groeten aan jullie allen! Anne